ความเป็นจริงที่ขึ้นกับแบบจำลอง/กรอบอ้างอิง (ฟิสิกส์/ปรัชญา)

ครั้งหนึ่งเมืองมอนซา ในอิตาลี สั่งห้ามเลี้ยงปลาทองไว้ในอ่างปลา ที่มีผิวโค้ง โดยอ้างว่ามันเป็นเรื่องโหดร้ายที่จะเลี้ยงปลาไว้ในอ่างผิวโค้ง เพราะเมื่อปลามองออกไปภายนอกมันจะเห็นโลกภายนอกที่บิดเบี้ยวไปจากความจริง

ประเด็นคือ เราจะรู้ได้อย่างไรว่า ภาพของความจริงต่างๆ ที่เราเห็นอยู่ไม่ได้บิดเบี้ยวไปจากความเป็นจริง

เราเองก็อาจจะอยู่ในกรอบอ้างอิงที่เหมือนอ่างปลาของปลาทอง ที่ทำให้เราเห็นทุกอย่างบิดเบี้ยวไปจากความเป็นจริง แท้จริงแล้วความจริงของปลาทองแตกต่างจากความจริงของเรา แต่เราไม่มีทางแน่ใจได้เลยว่าความจริงของเราเป็นความจริงมากกว่าความจริงของปลาทอง

ในความเป็นจริงที่ขึ้นกับแบบจำลอง/กรอบอ้างอิง ไม่ว่าจะเป็นความจริงในมุมมองของปลาทอง หรือ ความเป็นจริงในมุมมองของเรา ต่างก็เป็นความจริงที่ถูกต้อง ภายใต้กรอบอ้างอิงของปลาทองและของเราทั้งคู่

ปล. 1
จากหนังสือสักเล่นของ สตีเฟ่น ฮอว์กิ้ง จำไม่ได้ว่าเล่มไหน

ปล. 2
สตีเฟ่น ฮอว์กิ้ง อาจจะเข้าใจเรื่องนี้ช้ากว่า จวงจื่อ 2,500 ปี จวงจื่อเป็นปราชญ์ลัทธิเต๋า เคยเขียนเรื่องนี้ไว้ในเรื่อง จวงจื่อฝันว่าเป็นผีเสื้อ เมื่อ 2,500 ปีที่แล้ว https://www.unzeen.com/article/321/